Een vraag die wel eens wordt gesteld is of je verdeling van een erfenis kan tegenhouden. Er kunnen verschillende redenen zijn om een verdeling tegen te houden. Misschien is er sprake van woning die door een bestemmingswijziging meer waard gaat worden. Of er is nog geen andere woonruimte gevonden voor een kind die in de ouderlijke woning woont. Verder is het mogelijk dat een bepaalde verzameling van roerende zaken (denk aan kunststukken) beter onverdeeld kan blijven. Welke mogelijkheden zijn er dan?
Allereerst geldt dat een verdeling tot stand kan komen als alle erfgenamen daaraan meewerken. Je hebt dus – om het zo te zeggen – van elke erfgenaam een handtekening nodig. Als één erfgenaam niet meewerkt, dan kan er geen rechtsgeldige verdeling tot stand komen. Wordt er toch verdeeld zonder medewerking van alle erfgenamen, dan is die verdeling niet geldig. De niet meewerkende erfgenaam kan dan zeggen dat die verdeling nietig is (nooit tot stand is gekomen). Als de niet geldige verdeling wordt vastgelegd in een notariële akte, dan is die verdeling echter vernietigbaar. De niet meewerkende erfgenaam moet dan binnen 1 jaar nadat hij kennis neemt van die notariële verdeling de vernietiging van die verdeling vorderen bij de rechter. Doet hij dat niet, dan blijft de verdeling in stand.
In beginsel komt een verdeling dus tot stand als alle erfgenamen daaraan hun medewerking verlenen. Als een erfgenaam niet wenst mee te werken, dan kan de rechter worden gevraagd de verdeling van de nalatenschap vast te stellen. De rechter gaat dan bepalen wie welke goederen krijgt en welke overbedelingsvorderingen betaald moeten worden. Dus als erfgenaam A de woning krijgt van € 200.000, dan zal de rechter vaststellen dat erfgenaam A aan erfgenaam B een bedrag van € 100.000 moet betalen vanwege de overbedeling van erfgenaam A. Een verdelingsprocedure kan bijzonder complex zijn als er veel erfgenamen zijn en er sprake is van een omvangrijke nalatenschap.
Een erfgenaam kan in een verdelingsprocedure aan de rechter vragen om de verdeling uit te stellen. De betreffende erfgenaam zal dan moeten aantonen dat zijn belangen bij uitstel van de verdeling groter zijn dan de belangen die door de verdeling worden gediend. Daar is niet zomaar sprake van. Het uitgangspunt is namelijk dat niemand gehouden is om in een onverdeeldheid (een erfenis) te blijven en dat te allen tijde verdeling kan worden gevorderd bij de rechter. Overigens geldt wel dat er pas verdeeld kan worden als de nalatenschap gereed is gemaakt voor verdeling. Als je goede gronden hebt om een verdeling tegen te houden, dan kan de rechter telkens voor 3 jaar de verdeling uitstellen.
In een testament kan echter ook geen testamentair bewind zijn ingesteld in een gemeenschappelijk belang. Zo’n testamentair bewind kan ook in de weg staan aan een verdeling. Evenzo kan er sprake zijn van een benoemde executeur-afwikkelingsbewindvoerder aan wie de bevoegdheid is gegeven om de verdeling vast te stellen. Deze persoon kan dan zonder medewerking van de erfgenamen een verdeling tot stand brengen. Dat wil niet zeggen dat een erfgenaam niets meer te zeggen heeft. Een afwikkelingsbewindvoerder mag zijn positie namelijk niet misbruiken en evenzo zal iedere erfgenaam een zodanig deel moeten krijgen als waar hij recht op heeft. Zonodig kan ook in die gevallen een oordeel van de rechter worden gevraagd.
Voor het voeren van een verdelingsprocedure geldt dat er alleen met behulp van een advocaat geprocedeerd kan worden. Er geldt een zogenaamde verplichte procesvertegenwoordiging. Dat komt omdat het procesrecht (de wijze waarop de procedure verloopt) niet eenvoudig is. Daarnaast spelen er bij een verdeling vele juridische aspecten waar aandacht aan moet worden gegeven. Het is ook verstandig om eerst met de advocaat een goede inventarisatie van de nalatenschap en de daaraan klevende juridische haken en ogen te maken, alvorens een procedure tot verdeling op te starten.